Femke Halsema slaat de plank finaal mis

Femke Halsema is een voormalig kamerlid en schijnt zich tegenwoordig journaliste te noemen. Dat kan en dat mag, want het zijn allebei ongeschoolde beroepen en geen beschermde titels. Dat betekent echter nog niet dat je enige waarde moet hechten aan de uitspraken van een kamerlid of een journalist. En als een ‘kamerlid’, ‘journalist’ of andere Jan Doedel een column schrijft, hoef je er al helemaal geen waarde aan te hechten. Waarom zouden wij ons dus bezig gaan houden met een columnpje van Femke Halsema? Omdat het een waardeloze column is en kloosrieding verdient, daarom.

Het stukje heet ‘Niet betreden!‘ en er staat boven:

“Nederland zou veel kritischer naar de zwarte bladzijden van zijn eigen geschiedenis moeten durven kijken. Dat zou onze cultuur niet zwakker, maar juist sterker maken.“

Dat zijn twee aannames achter elkaar, waar wij het niet zonder meer mee eens zijn. Ten eerste wordt er gewag gemaakt van “de zwarte bladzijden” in de geschiedenis van Nederland, terwijl het maar helemaal de vraag is of er ‘zwarte bladzijden’ zijn. Het hangt er maar van af of je de geschiedenis wilt zien als een opeenvolging van gebeurtenissen of iets dat je met het referentiekader van heden moreel moet gaan zitten beoordelen. Bovendien is dan nog de vraag wie je de taak van rechter toebedeelt.

Ten tweede wordt er gesproken over “onze cultuur”, terwijl zowel ‘onze’ als ‘cultuur’ rekbare begrippen zijn die nadere uitleg behoeven. Benieuwd of dit textje, dat boven de kop staat, nog op enigerlei wijze terugkomt in de column, waarvan de eerste zin luidt:

“Eigenlijk vind ik de zwarte pieten-discussie een beetje futiel en de zeshonderd woorden in deze column nauwelijks waard.“

Dat is geen best begin, maar vermoedelijk bedoeld om een zogenaamd belangrijker discussie aan te kaarten of te entameren. Als je de zwartepietendiscussie futiel vindt, begin er dan niet over. Laat hem lekker aan je voorbijgaan.

“Onze historische, weerzinwekkende omgang met zwarten en slavernij verdient een waardiger icoon.“

Boem. Femke Halsema heeft geen onderzoek gedaan naar “onze” historische omgang met zwarten en slavernij, maar ze weet wel meteen te vertellen dat die weerzinwekkend was. Bovendien beweert ze zonder enige onderbouwing dat Zwarte Piet een icoon van “onze historische, weerzinwekkende omgang met zwarten en slavernij” is. Dat is niet netjes van Femke. En als ze dan maar zeshonderd woorden ter beschikking heeft, zou ze die ruimte beter kunnen gebruiken.

“Tegelijkertijd, als een paar vreedzame zwarte activisten met redelijke argumenten afwisselend worden getrakteerd op pesterig gehinnik in een talkshow en racistisch gescheld op sociale media, wint de zwarte pieten-discussie van de weeromstuit aan belang.“

Waarom? Als die “vreedzame zwarte activisten met redelijke argumenten” worden gepest, zegt dat toch niets over de discussie? Hun redelijke argumenten blijven toch net zo redelijk? Er onstaat alleen een nieuwe discussie, namelijk of een praatprogramma het aangewezen medium is om een zinnige discussie, of zelfs een onzinnige, over ongeacht welk onderwerp te voeren. Wij kijken nooit naar politieke praatprogramma’s omdat ons antwoord al heel lang vaststaat en neen luidt.

“De eindeloos herhaalde bezweringsformule ‘hij hoort gewoon bij onze cultuur’ klinkt dan ook nogal hol.“

Wij weten niet wie die “bezweringsformule” eindeloos herhaald heeft, maar wij weten wel dat Zwarte Piet niet “gewoon bij onze cultuur” hoort. Zwarte Piet is namelijk afgeleid van een figuur uit een kinderboek uit 1850 en het heeft tientallen jaren geduurd voordat hij een beetje ingeburgerd raakte. De namen Piet, Pietermanknecht en Zwarte Piet zijn er ook pas veel later bijgekomen en wij denken zelf dat Zwarte Piet zijn grootste populariteit pas in de jaren vijftig, zestig of zeventig van de vorige eeuw bereikt heeft, maar dat is nattevingerwerk.

Sinterklaas zelf hoort niet eens “gewoon bij onze cultuur”. Wie dat denkt, heeft duidelijk geen enkel historisch besef en is er ook niet van op de hoogte dat Sinterklaas al tientallen jaren terrein verliest aan zijn alter ego de Kerstman, wat helemaal geen gek idee is, al was het maar omdat het kerstfeest ieder jaar in de vakantie valt, zodat de kindertjes niet vroeg naar bed hoeven en nog tot laat in de nacht met hun nieuwe cadeautjes kunnen spelen. En als we het kinderfeest naar de kerst verplaatsen kunnen we die kerstboom, die in Nederland nog later is ingevoerd dan de knecht van Sinterklaas en derhalve nog minder tot onze cultuur behoort, wat dat dan ook moge betekenen, ook eens nuttig gebruiken, door er cadeautjes onder te leggen.

“Ja, Zwarte Piet hoort bij onze cultuur.“

Neen. Zwarte Piet hoort niet bij “onze cultuur”.

“Net als Rembrandt, Erasmus.“

Wat een onzin. En dit zeggen wij niet omdat wij de Nachtwacht niet mooi zouden vinden, of ons niet door de ‘Lof der zotheid’ (wat een saai kutboek is dat zeg, doch dit terzijde) heengeploeterd zouden hebben, maar omdat het gewoon onzin is. Een door Rembrandt geschilderd werkje wordt misschien nog door ‘ons’ herkend, bij Erasmus denken de meeste mensen toch dat hij een concurrent is van Arcadis en dat die brug in Rotterdam genoemd is naar de winnaar van de aanbesteding. De fout die Femke Halsema hier maakt, zien wij vaker: cultuur wordt verward met geschiedenis. Hubert Hutsebaut hoort bijvoorbeeld wel bij ‘onze’ cultuur doordat Tim Krabbé het over hem gehad heeft, maar niet bij ‘onze’ geschiedenis, tenzij ‘wij’ wielrenner of Belg zijn.

“Net als de slavernij.“

De slavernij hoort niet alleen niet bij ‘onze’ cultuur, maar het is zelfs de vraag of die heel erg bij ‘onze’ geschiedenis hoort. De slavenhandel hoort wel bij de Nederlandse geschiedenis, maar ook die moeten we niet overdrijven, want in de tijd dat er Nederlanders in slaven handelden, had de overgrote meerderheid der Nederlanders er helemaal niets mee te maken en het marktaandeel van de Nederlanders in de internationale slavenhandel schijnt ook niet al te groot geweest te zijn.

“En net als Balkenende en, nu zijn naam toch is gevallen, onze ‘VOC-mentaliteit’.“

Zou Femke Halsema tot de groep ongeletterden behoren die niet weten dat de VOC niets te maken had met de transatlantische slavenhandel?

“Kunnen we daar eens over praten misschien?“

Ja hoor, dat kan best. Dat is misschien zelfs aan te bevelen, want daar kun je een hoop van leren. En misschien kunnen we het dan ook eens hebben over het beeld dat velen tegenwoordig van de slavernij schijnen te hebben. Dat kon namelijk best eens wat te negatief zijn. Of niet. Maar daar zou je dan eens serieus onderzoek naar moeten doen.

“Of is ‘onze cultuur’ alleen een retorisch begrip dat we elke vragensteller of criticus in zijn gezicht smijten, een plant in een kas waarop ‘niet betreden’ staat?“

Wij gebruiken het begrip nooit en waarom Femke Halsema het gebruikt, weet zij zelf vermoedelijk het best.

“Waarom wordt er zo kinderachtig gereageerd als een vriendelijk lachende kunstenaar een piepklein deel van onze cultuur ter discussie stelt?“

Omdat die “vriendelijk lachende kunstenaar” niet “een piepklein deel van onze cultuur ter discussie stelt” maar wel iedere blanke Nederlander voor racist uitmaakt, alleen en uitsluitend omdat die “vriendelijk lachende kunstenaar” een personage in een kinderfeest verkeerd opgevat heeft. Daar worden veel mensen boos om, omdat veel mensen er namelijk niet op zitten te wachten om te worden uitgescholden door een “vriendelijk lachende kunstenaar” met racistische inslag. De “vriendelijk lachende kunstenaar” mag wat dat betreft vermoedelijk nog blij zijn dat hij onbekend is en de meeste mensen bovendien de cursus conflictbeheersing van Stommeling Jones niet in de praktijk brengen. Je niet door een idioot straffeloos laten uitschelden maakt wel deel uit van onze cultuur.

“Is deze zo kwetsbaar dan?“

Zoals u heeft gezien, gaat het daar niet om.

“In 2007 verscheen in de Verenigde Staten de documentaire Taxi to the dark side, van de onvolprezen documentairemaker Alex Gibney.“

Wij kennen de documentaire niet en hebben nooit eerder van Alex Gibney gehoord, maar kunnen ons zomaar voorstellen dat die documentaire niet over Zwarte Piet gaat, noch iets met ‘onze’ cultuur te maken heeft.

“Hij reconstrueert het lot van de jonge Afghaanse taxichauffeur Dilawar die zich op een avond vergist in een afslag en nooit meer thuiskomt.“

Neen, geen aanknopingspunt. Wel met Aartshertog Franz Ferdinand, wien iets soortgelijks overkwam, waarna de Eerste Wereldoorlog uitbrak, maar dat zal ze wel niet bedoelen, hoewel het wel deel van ‘onze’ geschiedenis is.

“Hij komt terecht in de beruchte gevangenis van de Amerikaanse militaire basis Bagram en wordt ondervraagd en gemarteld totdat hij sterft.“

Hebben we nou per ongelijk een heel andere column gekoppiepeest? Even nakijken. Neen, het is echt dezelfde column. Moeten wij nu begrijpen dat het de schuld van de VOC is dat een Afghaanse taxichauffeur op een Amerikaanse basis wordt doodgemarteld? Dat mag ze dan toch even uitleggen, maar dat gaat vermoedelijk niet in minder dan zeshonderd woorden lukken.

“Deze documentaire verscheen op het hoogtepunt van the War on Terror en was er ook de hardste kritiek op.“

Zwarte Piet als speerpunt in the War on Terror? Het wordt steeds verwarder.

“De documentairemaker werd evenwel niet uitgekotst of weggehoond, maar ontving een Oscar en de documentaire moest volgens The Washington Post worden beoordeeld als een ‘truth-commission for wartime-America’.“

O, nou snappen wij het: wij worden geacht de “vriendelijk lachende” scheldende ‘kunstenaar’ te vergelijken met een Amerikaanse documentairemaker en ons te schamen omdat wij het niet met de “vriendelijk lachende” scheldende ‘kunstenaar’ eens zijn en niet uitgescholden wensen te worden. Zo werkt dat dus niet. En als er iemand een serieuze en degelijke documentaire over Zwarte Piet maakt, vinden wij dat prima, want daaruit zal alleen maar blijken dat Zwarte Piet het sop en de kool van de discussie niet waard is.

“Ik ken geen land dat zo vrijmoedig en onbarmhartig zijn eigen geschiedenis en cultuur onderzoekt, bekritiseert, persifleert en verbeeldt als de Verenigde Staten.“

Wat een onzin. Dat doet het land niet, dat doet een deel van de inwoners en dan nog niet eens een substantieel deel. De televisieserie MASH moest indertijd in Korea gesitueerd worden, hoewel iedereen wist dat het over Vietnam ging, maar dat mocht niet op TV. O, o, o, wat vrijmoedig. Probeer eens een verenigdestater te vertellen dat hun bijdrage aan beide wereldoorlogen vooral niet overschat moet worden. Kan je lachen. Of probeer hem eens uit te leggen waarom hij er in grote delen van de wereld goed aan doet geen Amerikaanse vlag op zijn bagage aan te brengen. Snapt ie niet, omdat hij niet zo heel erg op de hoogte is van “zijn eigen geschiedenis en cultuur”. Maar misschien kent Femke Halsema niet zo gek veel landen en misschien ziet ze ook niet dat ‘wij’ het in Nederland al tientallen jaren veel beter doen.

“De Vietnamoorlog, de slavernij, de segregatie van blank en zwart, het casinokapitalisme dat een wereldwijde crisis veroorzaakte, de oorlogen in Irak en Afghanistan: Amerikanen hebben nooit buitenlanders nodig om zich de donkerste delen van hun imperium te herinneren, dat doen ze zelf wel.“

Femke Halsema ontmoet duidelijk andere Amerikanen dan wij. Maar als we het goed begrijpen, is Zwarte Piet dus zo’n beetje onze Vietnamoorlog, slavernij en nog een paar andere negatieve zaken in één. Jeetje. Daar zal die schoolmeester uit 1850 van opkijken.

“En ondanks alle kritiek en discussie bloeit het patriottisme er, is er geen of nauwelijks twijfel over de grote betekenis van de Amerikaanse cultuur.“

Wat zou ze hier in vredesnaam mee kunnen bedoelen? “De grote betekenis van de Amerikaanse cultuur”? De enige culturele bijdrage van de Verenigde Staten aan de wereld is de jazz, en dat weten ze daar geeneens. En moeten we nu serieus denken dat patriottisme, en dan helemaal het verenigdestaatse patriottisme, een goede zaak is? De felste verenigdestaatse patriotten zijn de ultrarechtse patriotten, terwijl wat wij hier rechts noemen in de Verenigde Staten voor uiterst links doorgaat. Is Femke Halsema wel goed bij haar hoofd? (Noot: volgens Captain Iglo’s Stijlboek zijn retorische vragen niet toegestaan. Vat u deze vraag dus maar niet op als een retorische. Einde noot.)

“Natuurlijk, wij zijn vele malen kleiner, onze zonden zijn allicht ook lichter.“

O, nou gaat ze het toch weer over Nederland hebben. Voor iemand die weet dat zeshonderd woorden niet zo gek veel is, springt ze er nogal lichtvaardig mee om.

“Maar als klein land hebben wij ons deel in de wereldgeschiedenis: groots en soms grimmig.“

Zowel het grootse als het grimmige valt enorm mee. Of tegen.

“En daar weten we ons geen raad mee.“

Wij wel.

“Het militaire geweld waarmee wij de vrijheidsstrijd van Indonesië onderdrukten, noemen we tot vandaag versluierend ‘politionele acties’.“

Onzin. Daar wordt al zo ongeveer sinds 1946 (toen de eerste dus nog moest plaatsvinden) over gediscussieerd en het moet bovendien niet overdreven worden.

“De dienstweigeraars en deserteurs van toen worden nog altijd als pestlijders gemeden.“

Ook dat is onzin. Maar ja, geef mensen een column en ze denken dat ze een loopje mogen nemen met de feiten, als dat hun vooringenomen mening kracht bijzet. Moeten wij nu trouwens begrijpen dat Zwarte Piet het brein achter de politionele acties was, of slechts dat hij persoonlijk alle dorpen in Nederlands-Indië heeft platgebrand?

“De weduwen van het bloedbad in het Javaanse dorp Rawagede in 1947 hebben pas een halve eeuw later, en onder druk van de rechter, enige genoegdoening gekregen.“

En de weduwen van de door de ploppers afgeschoten Nederlanders hebben geen enkele genoegdoening mogen ontvangen, terwijl de veteranen zijn afgescheept met 1000 gulden de man en een verzameling trauma’s waar ze hun leven lang genoeg aan hebben. Oftewel: andere tijden, andere zeden. Zou Femke Halsema nu werkelijk zitten te beweren dat het platbranden van dorpen in Indonesië tot ‘onze’ cultuur behoort en dat daarom Zwarte Piet moet worden afgeschaft?

“Bij de viering van honderdvijftig jaar afschaffing van de slavernij struikelen we over de excuses die er wel of niet gemaakt mogen worden (en vooral of en wat deze mogen kosten).“

Waarom zou je honderdvijftig jaar afschaffing van de slavernij moeten vieren? En waarom zouden er in vredesnaam excuses aangeboden moeten worden? Dankzij de slavenhandelaren zijn er toch maar mooi heel wat negers van een wisse dood gered, per slot van rekening. Of zou Femke Halsema niet weten dat slaven overwegend leden van overwonnen stammen waren die door hun vijanden werden verkocht, omdat dat net iets lucratiever was dan ze af te maken?

“En dan laat ik Srebrenica, de VOC of het Nederlandse aandeel in de jodenvervolging veiligheidshalve buiten beschouwing.“

Dus nu hebben de door de NATO in de steek gelaten blauwhelmen die moslims in Srebrenica vermoord? En Nederland was dus in de Tweede Wereldoorlog een bondgenoot van de nazis? Femke Halsema maakt zich hier schuldig aan grove overdrijving en klinkklare geschiedvervalsing. Het is dat ze een enorme plaat voor haar harses heeft, maar anders zouden wij een rectificatie verwachten. En excuses.

“Er is een lange lijst te maken van de misstanden waaraan we deel hebben gehad; er is een even lange opsomming te geven van de intellectuele vooruitgang die we hebben geboekt, de kunst die er is geproduceerd, de medemenselijkheid die wij als Nederlanders ook ten toon hebben gespreid.“

Ja, en?

“Hoe kan een zwarte pieten-discussie ‘onze cultuur’ dan aantasten?“

Dat kan ook helemaal niet, maar dat hadden we al uitgelegd.

“Hoe bestaat het dat (toen nog prinses) Máxima de halve natie van slag brengt als ze het waagt te zeggen dat ‘de’ Nederlander niet bestaat?“

“De halve natie”? Rot een eind op. Het grootste deel van de Nederlanders weet niet eens dat ze dat gezegd heeft, of maakt zich er niet druk over. Wij denken dat het probleem met Femke Halsema hetzelfde probleem is als dat met andere over het paard getilde gemankeerde pseudointellectuelen: ze praten alleen maar met elkaar en denken dat ze met hun inteeltkliekje de hele Nederlandse bevolking vormen. Welnu: dat is onjuist.

“Misschien omdat ‘onze cultuur’ alleen bestaat in foto-negatief?“

Hou toch eens op over ‘onze cultuur’. Neen dus.

“We besteden er geen aandacht aan, we analyseren en bekritiseren onze geschiedenis en onze historische misstappen niet, we schuwen een moeilijke discussie over onze identiteit en lopen enkel te hoop als een buitenstaander er iets lelijks over zegt.“

Als we iets over de Nederlandse cultuur en de Nederlandse geschiedenis kunnen zeggen, is het wel dat de Nederlandse cultuur in ieder geval op dit moment wordt gekenmerkt door een totale afwezigheid van historisch besef, waardoor veel Nederlanders denken dat iets altijd zo geweest is, omdat het nu zo is. In andere landen weten de mensen soms veel meer van hun eigen geschiedenis, maar je kunt je afvragen of dat een goede zaak is.

Neem nu Sinterklaas: ooit werd ons gevraagd of er in Nederland nog veel anti-Spaans sentiment heerste. Wij dachten even na, en zeiden toen: neen, wel anti-Duits, vanwege 1974. Aangezien de vragensteller een Pool was en Polen toen ook van Duitsland had kunnen winnen, begreep hij ons meteen, maar dat de meeste Nederlanders bij Spanje aan Sinterklaas dachten en niet aan de Tachtigjarige oorlog, was voor hem moeilijker te bevatten.

“Zelfonderzoek, kritiek of activisme, maken onze cultuur niet zwakker, ze versterken deze juist.“

Dat is makkelijker gezegd dan beargumenteerd, dacht u niet?

“Ik zou het fijn vinden als we daar eens een nationale sport van zouden maken.“

Dat is het helaas al lang. Wij zouden het juist fijn vinden als dat eeuwige gezeik eens zou ophouden en er gewoon onderzoek naar de feiten gedaan zou worden, zonder meteen overal een moreel oordeel aan te verbinden.

“Als het moet en omdat het zo onschuldig en comfortabel is, dan maar te beginnen met Zwarte Piet.“

Wij denken dat er wel betere onderwerpen zijn. En betere columns ook, maar die zijn dan niet geschreven door Femke ‘Zwarte Piet is een nazi’ Halsema.

15-10-2013 16.51 | Door: De Grote Vrager | Categorie: Automobilisme, Boeken, Film, Geschiedenis, Godsdienstwaanzin, Muziek, Onderwijs, Personen, Televisie, Voetbal, Webzijden, Wielrennen